Ghép cây cảnh

Ghép cây

                                                                                  

            Ghép là phương pháp lấy một phần của cây có các đặc điểm tốt đẹp (gọi là phần ghép) ghép sang một cây khác(gọi là gốc ghép) nhằm mục đích :

            Nhân giống (từ một cây hay từ một cành có thể ghép ra nhiều cây). -Cải thiện giống (đưa đặc điểm tốt sang cây không có, hay có ít đặc điểm tốt). -Sữa chữa khuyết điểm (tạo cành mới ở vị trí thích hợp…) . 

            Dĩ nhiên khả năng ghép được cho nhau sẽ giảm dần khi chúng càng xa nhau trong quan hệ họ hàng, chủng tộc. Vì vậy, những cây cùng loại thì khả năng ghép được cho nhau hầu như tuyệt đối. Ví dụ:cây bông giấy trắng, cây bông giấy vàng, cây bông giấy tím…đều cùng loài Bougainvillea spectabilis nên ghép được cho nhau. Tương tự như vậy, một cây sứ nhiều màu, một cây bông trang đa sắc…đều áp dụng phương pháp ghép cùng loài.

            Những cây cùng giống cũng ghép được cho nhau như cây Mai vàng Ochna intergerrima có thể ghép lên mai đỏ Ochna atropurpurea (để lấy khả năng kháng bệnh đục thân, bộ rễ nổi đẹp và tăng màu vàng tươi thắm của hoa) . Nhưng khả năng ghép này đã giảm, ví dụ không thể ghép cây sung (Ficus racemosa) với cây gừa (ficus microcarpa)  mặc dù cùng giống ficus.  Với những cây cùng họ vẫn có thể ghép được cho nhau, như cây cần thăng Limonia acidissima-Rutaceae có thân nổi cườm đẹp nhưng khó tạo quả ở cây nhỏ. Cho nên ghép cây tắc Citrus microcarpa-Rutaceae để có cây cần thăng gốc đẹp, lá kép lại mang nhiều cành có lá dạng đơn của cây tắc và có trái rất ngộ nghĩnh.

            Nhưng khả năng ghép giữa các cây khác giống trong cùng một họ đã giảm đi rất nhiều, thậm chí không ghép được như cây sứ đại Plumea rubra-Apocynaceae và cây sứ Thái Adenium obesum-Apocynaceae không thể ghép lên nhau dù cùng họ Apocynaceae. Cũng như cây Trúc Đào Nerium oleander Apocunaceae không thể ghép với cây Lòng Mứt Wrightia Pubescens-Apocynaceae dù cùng họ Apocynaceae.

            Giữa các cây khá họ thì hầu như không ghép được cho nhau ( ngoại trừ ghép gen, ghép tế bào…). Cho đến nay, chưa có công bố nào trên thế giới về sự thành công trong việc ghép 2 cây khác họ, dù một trường Đại Học ở TPHCM đã công bố thành công khi ghép cây sống đời (Kalanchoe blossfeldiana-Crassulaceae) lên cây sương rồng (Echinocactuc grusonii-Cactaceae). Nhưng xem kỹ báo cáo ấy thì hẳn đây là một công bố vội vàng, nếu không nói là thiếu cơ sở khoa học.

Các Phương Pháp Ghép

            Có nhiều phương pháp ghép, ta tạm chia ra :

            - Ghép mắt (lấy một chồi nách để ghép)

            - Ghép đọt, đoạn cành (lấy phần ngọn hay một đoạn thân, cành để ghép)

            - Ghép thân, cành, rễ (dùng nguyên thân hay cành, rễ để ghép).

+ Ghép mắt

            Mỗi nách lá thường có một hay nhiều chồi nách, bình thường chúng ở trạng thái nhĩ (ngủ). Nhưng khi thuận lợi thỉ chúng có thể phát triển ra cành mới hay ra hoa. Do đó ở mỗi mắt, dù còn lá hay đã rụng đều có chồi nách, ta sử dụng chồi nách nầy để ghép.

            Các phương pháp ghép mắt :

            - Ghép chữ T

            - Ghép chữ H

            - Ghép chữ I

            - Ghép cửa sổ

            - Ghép vòng hở

            - Ghép vòng kín

Ghép chữ T

            Trên gốc ghép dùng dao bén rạch một đường ngang, rồi rạch một đường dọc tạo hình chữ T. Bề cao chữ T tùy theo cây và tùy mắt ghép. Có thể dài 1-3, 5cm, dùng lưỡi dao tách 2 mép của chữ T ra.

            Trên cành ghép ta vạch xéo từ trên xuống để lấy một mắt ghép (lấy bo). Dùng dao cắt xéo vào ở đáy, nghiêng 45° để lấy mắt ghép ra. Uốn cong nhẹ để tách bỏ phần gỗ dính theo mắt ghép. Mở miệng chữ T ở gốc ghép và nhét nêm mắt ghép vào, ấn cho lọt trọn vào bên trong vết mỗ chữ T. Nếu còn dư, lồi ra bên trên thì dùng dao cắt bỏ.

            Quấn dây nylon trong hay băng cao su ống nhựa. Không tưới nước vào mắt ghép, không để nắng chiếu trực tiếp vào mắt ghép, có thể cắt bỏ ngọn gốc ghép để mắt ghép dễ phát triển. Bỏ các chồi dại mọc ra từ gốc ghép để dồn sức nuôi dưỡng mắt ghép. Phương pháp này thường áp dụng ở hoa hồng.

Ghép hình chữ Nhật (ghép cửa sổ)

            Trên gốc ghép, dùng dao bén rạch 2 đường dọc song song và 2 đường ngang chận trên và dưới. Tạo ra một ô hình chữ nhật. Dùng mũi dao tách bỏ phần vỏ của ô chữ nhật này.

            Trên cành ghép, cũng dùng dao bén rạch 2 đường dọc song song 2 bên mắt ghép và rạch 2 đường chận trên, dưới sao cho mắt ghép nằm ở giữa và ô chữ nhật này cùng kích cỡ với ô chữ nhật trên gốc ghép. Dùng mũi dao khéo léo tách lấy mắt ghép ra (gọi là lấy bo) . Không đụng chạm vào mặt trong của mắt ghép (chỉ lấy phần vỏ, không tách phần gỗ).

            Để mắt ghép áp vừa khít vào khung cửa sổ hình chữ nhật trên gốc ghép (lưu ý chiều phát triển của mắt ghép-nằm trên vết sẹo lá của bo ghép).

            Dùng dây nylon hay băng keo quấn từ dưới lên để cố định mắt ghép. Không tưới nước hay để nắng chiếu trực tiếp vào mắt ghép. Có thể cắt bỏ ngọn của gốc ghép để kích thích mắt ghép phát triển.

            Ta có thể tạo 2 con dao 2 lưỡi, 1 để rạch cùng lúc 2 đường dọc, 1 để rạch cùng lúc 2 đường ngang như vậy bo ghép và khung cữa sổ sẽ cùng kích cở với nhau.

+Ghép cành
            Thay vì chẻ dọc đầu gốc ghép, ta chỉ cần tách phần vỏ cũa gốc ghép sau khi cưa bỏ phần ngọn.

            a.  Dùng dao bén xẻ dọc một đoạn 4-5cm, rồi

                       - Tách một mép bên của phần vỏ theo vết xẻ dọc ấy

                       - Hoặc tách hai mép của phần vỏ ra 2 bên theo vết rạch dọc ấy

            b.  Hoặc dùng dao xẻ 2 đường dọc song song ở phần vỏ gốc ghép rồi tách phần vỏ giữa 2 đường song song này.

            Trên cành ghép vạt xéo đáy cành rồi cắt thẳng góc với trục và chẻ dọc từ dưới lên để tạo một E-Ke ở đáy cành ghép.

            Nêm cành ghép vào vết mổ ở gốc ghép. Dùng dây buộc chặt lại, trùm bao nylon để giữ ẩm. Để nơi mát. Sau khi bung chồi hãy tháo bao nylon ra và đưa dần ra nơi có nắng.

            Trong trường hợp b, đáy cành ghép chỉ cần vạt nêm rồi úp phần vạt xéo vào phần gỗ ở gốc ghép, buộc chặt lại và nuôi dưỡng như trường hợp a.

Chúc các bạn thành công (sưu tầm)